Budujemy bas

Budujemy bass…

________________________________________

Powodem do pisania na temat budowy basu, są maile , które dostaje co chwila.
Wielu chce zbudować wiosło samemu i nie wie jak się do tego zabrać.
Odpowiedzieć na pytanie “jak zrobić gryf” sensownie, tak aby pytającemu
pomóc, nie da się w jednym krótkim mailu. Potrzebny jest dłuższy tekst ze
zdjęciami i odpowiednimi komentarzami.

Właściwie lektura opisu budowy może się przydać nie tylko tym , którzy
maja chęć zbudować wiosło własnoręcznie. Również basistom chcącym
zamówić bas u lutnika czytanie może przynieść korzyści. W tekście będę
zaznaczał miejsca gdzie można dokonać wyboru jeżeli chodzi o konstrukcję.
Robiąc wiosła dla innych spotkałem się z tym, że klienci (zwłaszcza
początkujący muzycy ) nie wiedzieli czego chcą. Nie zawsze rada lutnika
może zastąpić doświadczenie grającego. Dlatego mój tekst może
posłużyć jako pożywka do przemyśleń typu “co jak zrobić i na co
właściwie zwrócić uwagę…”

Na forum założę z Kapralem odpowiedni temat aby omawiać na gorąco prace,
które będę opisywał w odcinkach. Dzisiejszy temat to narzędzia i
materiały potrzebne aby zacząć dłubaninę basówą, oraz planowanie
gitary.

Narzędzia :

Budowa wiosła jest niestety związana z kosztami. Nie jest konieczne
posiadanie warsztatu stolarskiego z całym jego wyposażeniem ale pewien
podstawowy arsenał narzędzi jest niezbędny.

Jedna z najważniejszych maszyn jest frezarka , potrzebna do robienia otworów
pod pickupy lub kieszeni na gryf.

Kilka różnych frezów ułatwi prace :

Np. frezu o średnicy 6mm użyjemy do żłobienia kanału pod trussrod (może
on naturalnie służyć również do innych prac jak otwory pod picki lub
kieszeń na gryf)

Frez do zaokrąglania korpusu gitary ( w handlu są dostępne frezy o różnym
promieniu, tak, że można wybrać taki który

najbardziej odpowiada)

Wiertarka z wiertłami o różnych średnicach. Najlepiej byłoby gdyby maszyna
miała stojak. Otwory na mechaniki do strojenia basu wiercone są pod katem
prostym, z wolnej ręki taka akcja jest raczej trudna do wykonania, a źle
nawiercone otwory wyglądają tragicznie.

Wycinarka ręczna o odpowiedniej mocy. Będziemy ja używać do wycinania
konturów korpusu i gryfu. Twarde drewno typu klon lub mahoń o grubości
około 4 cm wymaga dobrego sprzętu. Rozwiązaniem problemu może być
wycięcie konturów u stolarza, który dysponuje pila taśmową.

Zestaw scisków stolarskich jest niezwykle pomocny, nie tylko przy sklejaniu,
używać ich można rownież do przytrzymywania

obrabianych elementów.

Hebel

Pilnik-tarnik do profilowania gity, okrągły, półokrągły i płaski.

Pilnik do piłowania progów (Fretmaster Leveling File do obejrzenia lub
ewentualnie kupienia na stronie
www.rockinger.com)

Młotek o plastykowych obuchach (wbijanie progów)

Piłka o sztywnym grzbiecie o grubości 0.6 mm do nacięć na progi

KLIK

Pilnik do zaokrąglania grzbietu progów (niektórzy zaawansowani lutnicy
używają do tego celu zwykłych pilników iglaków). Na zdjęciu poniżej dwa
rodzaje takiego narzędzia:

Klocki jako podklad do papieru sciernego.roznych rozmiarow i
ksztaltow.Praktyczne sa klocki do profilowania podstrunnicy o roznych
promieniach. Na zdjeciu widoczne trzy rodzaje 7,25 cala 12 i 10 cali. Profil
można uzyskac również bez uzycia takowych , ale nie jest to już wtedy takie
latwe.

Katownik metalowy pozwalajacy sprawdzac kat prosty.

Lutownica.

Srubokrety , mlotek , klucz do potencjometrow mechanik , imbusy do regulacji
mostka , trussroda itd.

Oczywiscie powyzsza lista nie wyczerpuje tematu .Istnieje Wiele innych narzedzi
,, które moga ulatwic prace ale nie sa

niezbedne . Np. mala wiertarka – szlifierka marki Dremel(lub jeden z jej klonow
, znacznie tanszy) może sprawic wiele radosci.

Na koniec mala uwaga dotyczaca narzedzi elektrycznych ….One moga urznac
rowniesz palucha lub poranic. Moja rada uzywajcie ich z rozsadkiem i w
skupieniu , to nie jest zabawa …Basista bez paluchow to nie jest wesoly
widok.

Drewno:

Drewno lutnicze wymaga odpowiedniego traktowania , nie można go magazynowac
byle jak i byle gdzie. Firma PRS buduje instrumenty z drewna , , które ma
wilgotnosc 5%. Andy Schack opracowal metode dosuszania materialu w prozni. Sa
to naturalnie mozliwosci niedostepne dla zwyklego amatora , , który kleci po
pracy instrument w kuchni…. Niemniej jednak dobrze jest zaopatrzyc się w
aparat do mierzenia wilgotnosci drewna .Poczatkujacym oszczedzi to rozczarowan
przy kupnie a takze pozwoli na kontrole i obserwacje jak material zachowuje się
w zaleznosci od miejsca przechowywania i jak reaguje chociazby na warunki
atmosferyczne.

Gryf.

Material na gryf typu precision – jazz powinien mieć wymiary około:

87 cm x 11 cm x 2.5 – 3 cm

Drewno , , które mozemy uzyc to Klon , Wenge , Padouk ,Machon , Bubinga ,
Palisander , Ovengkol etc.

Podstrunnica :

72 cm x 4.5 cm (szerokosc przy siodelku) – 7 cm (szer. przy 24 progu) x 8-10
mm

Material ,, który będzie przydatny to :

Klon , wenge , heban , pau ferro , bubinga , palisander.

Korpus:

Na poczatek dobrze by było mieć kawalek o wymiarach :

55 cm x 35 cm x 4, 5 cm

Material wchodzacy w gre to :

Klon ,olcha , jesion , machon , bubinga , cedr, wenge , zebrano ,wisnia
etc…

Niemiecka firma Rockinger ma w swoim asortymencie również wysokiej jakosci
drewno na korpusy , nie jest to jednak tania

zabawa.Body blank z jesionu bagiennego kosztuje ponad sto euro.Oplaca się
zachowac nawet male kawalki drewien takich jak heban czy palisander , Przydadza
się pozniej na siodelka , pokrywki trussroda lub inne male czesci.

Na stronie Warmotha można sobie poczytac z jakiego drewna co się buduje i jaki
to ma wplyw na brzmienie. Doglebniej traktuje ten temat Michael Tobias w
artykule pt .”The Quest for Tone. From Alembic to Zon” dostepnym na jego
stronie.Testy basów w prasie fachowej moga tez być zrodlem informacji na temat
relacji drewno – brzmienie.

Czesci :

Komplet strun

zestaw mechanik-stroikow (plus srubki!)

trussrod

sruby mocujace gryf (z plytka lub podkladkami pod kazda srube z osobna) wymiar
standartowy to 45 mm (w zaleznosci od grubosci dechy , przy cienszych można
uzyc 40mm).

mostek (plus srubki!)

guziki do paska. (plus srubki!)

Maskownice (zalezne od typu budowanego wiosła) (plus srubki!)

Progi

Dociskacz strun (ta mala metalowa okragla czesc na glowce precla np.)(plus
srubka!)

Elektronika :

Przetwornik (przetworniki)(plus srubki!)

Potencjometry ( 250 kilo logarytmiczne) ilosc i wartosc jest zalezna od systemu
jaki chcemy zainstalowac.

ewentualnie switch.

Kondensator (tone )

galki do potow.

Folia do ekranizacji

kabelki

gniazdko.

Ponadto:

Klej do drewna…Z poleceniem konkretnego się wstrzymam , nie mieszkam w Polsce
wiec nie wiem co jest dostepne na rynku i pod jaka nazwa.

Wosk do woskowania basu.Na poczatek polecam takie wykonczenie , jako latwiejsze
i tansze ( pistolet + kompresor nie sa w tym wypadku potrzebne) . Szelak wymaga
już jako takiej wprawy wiec zostaniemy na razie przy woskowaniu.

Przyda się nam cala gama papierow sciernych od 60 do
nieskonczonosci….Plastykowy lub metalowy sztyft do zrobienia markerow na boku
podstrunnicy.

Brystol , gumka , temperowka i dobrze zaostrzone olowki w celu sporzadzenia
planu basu w skali 1:1.Ekierka z katem prostym i

linial o dlugosci około 1 metra.

Nawet jeżeli bas , , który budujemy wlasnorecznie nie spelni oczekiwan
brzmieniowo – optycznych , budowa pozwoli spojrzec na

instrument pod innym katem i rozszerzy horyzonty.Wlasnorecznie wykonane wiosło
pozwoli lepiej zrozumiec zaleznosci konstrukcja – brzmienie – wygoda.Oczywistym
warunkiem wykonania dobrze brzmiacego instrumentu jest starannosc i

doswiadczenie. Praktyke nabywa się naturalnie z czasem wiec powinniscie uzbroic
się w cierpliwosc. Surfowanie w necie po

stronach lutniczych może wiele pomoc , zdjęcia z warsztatow doswiadczonych firm
moga być zrodlem wielu pomyslow ulatwiajacych prace przy wlasnym wiosle.Np opis
modelu 8-strings of Power(featured custom june 1999) ze strony Alembika zawiera
foty narzedzi , , które mi osobiscie pomogly w konstrukcji stelarza do
frezarki.

Wracajac do budowy …Zanim zaczniemy robic cokolwiek powinnismy mieć wszystkie
czesci pod reka.Planowanie wiosła na oko bez mozliwosci zmierzenia elementow
może być stresujace i być wynikiem powaznych bledow ( wiem o czym mowie)…cala
przyjemnosc zmienia się wtedy w walke z eliminowaniem omylek…

Slowo o czesciach…Nie zawsze jest konieczne na poczatek kupowanie drogich
markowych czesci jak np. klucze

Schallera.Koreanskie kopie tychze dzialaja zupelnie dobrze a cena jest o wiele
nizsza.Do naszych eksperymentow z budowa

nadadza się pierwszorzednie.Analogiczna sprawa jest z innymi elementami takimi
jak mostek czy picki.Pamietajcie jednak aby

uzywac wymiarow standartowych , , które umozliwia pozniejsza wymiane czesci na
lepsze.

Planowanie gitary basowej:

Wyzej wymieniony arkusz brystolu powinien mieć wymiary pozwalajace umiescic na
nim kompletny rysunek basu w skali 1:1.Mozna uzyc kilku czesci papieru
sklejajac je razem.

Pierwsza czynnoscia jest narysowanie linii srodkowej wiosła.Na niej odznaczamy
menzure basu.Menzura to dlugosc drgajacej struny.Aby zmierzyc ja w basie już
istniejacym nalezy odmierzyc odleglosc miedzy siodelkiem a dwunastym progiem
i

pomnozyc przez dwa.Standartem jest 864 mm (34 cale). Pomiar calej drgajacej
struny miedzy siodelkiem (ewentualnie progiem

zerowym) a punktem zawieszenia struny na mostku może dac falszywe rezultaty ,
poniewaz mostek posiada zazwyczaj ruchome

zawieszenie umozliwiajace kompensacje stroju gity.Nastepna czynnoscia jest
narysowanie linii pod katem 90 stopni w punkcie

początku i konca menzury (siodelko-prog zerowy i punkt zawieszenia struny na
mostku naturalnie bez uwzglenienia kompensacji).

po stronie “mostkowej” na swiezo narysowanej linii prostopadlej do osi
wzdluznej instrumentu zaznaczamy symetrycznie dwie

skrajne struny (zapomnialem nadmienic , ze budujemy bas
czterostrunowy.Skrajnymi drutami beda wiec struny G i E).Standartowym rozstawem
strun w basie – czworce jest wymiar 19 mm.Tutaj nalezy jednak wziac do reki
linial i zmierzyc rozstaw w posiadanym mostku , tym , który chcemy wmontowac w
budowana gite.Moze się okazac , ze pomiar będzie się roznil od standartu gdyz
nie wszystkie mosty maja regulacje 3d i nie musza być standartowe. Druga strona
menzury (ta przy siodelku) daje nam pierwsza mozliwosc wyboru.Chodzi o
odleglosci miedzy strunami.Mozemy wybrac teraz taka odleglosc jaka nam
najbardziej odpowiada.Standart lezy w rozstawie około 10,6 mm , jeżeli jednak
ktoś ma duze lapy i wygodniej mu naciskac struny , , które posiadaja wiekszy
rozstaw , wybiera inny wymiar.My pozostaniemy przy standarcie , co wyniesie
około 32 mm miedzy skrajnymi strunami (E i G). Powinienem jeszcze nadmienic ,
ze chodzi o odleglosc miedzy srodkami drutow.Niektorzy moga wzglednic przy
planowaniu wiosła np. grubosc strun tak ze odleglosc miedzy ich krawedziami
będzie rowna (co naturalnie zmieni odleglosc miedzy srodkami).Ale w koncu nasze
wiosło to rzecz lutnicza i mamy pelna mozliwosc wyboru takich detali.Czas
polaczyc naniesione punkty strun E i G na mostku i siodelku.Aby teraz narysowac
kompletna podstrunnice powinnismy wybrac ilosc progow jaka chcemy zamontowac na
naszej Basoofce.Teoretycznie jest to kolejna rzecz , która mozemy sobie swobodnie
wybrac (pamietamy … Wioslo lutnicze).My pozostaniemy jak zwykle przy
standarcie czyli przy 24 progach. Pamietamy menzura nasza miala 864 mm , polowa
to będzie 432 mm (12 prog) a trzy czwarte menzury to prog 24 …W naszym
wypadku będzie to 648 mm.Odmierzamy ten punkt na linii srodkowej basu od
siodelka i rysujemy w tym miejscu prostopadla zaznaczajaca nasz ostatni
prog.Podstrunnica jednak tutaj się nie konczy musimy dodac minimum 6 mm w
strone mostka i narysowac w tym punkcie kolejna prostopadla do osi wzdluznej
basu.To jest nasz koniec podstrunnicy.6 mm jest naturalnie wartoscia
przykladowa i może zalezy to od ogolnego designu albo upodoban rysujacego.

Nadszedl teraz czas kolejnego wyboru.Chodzi o siodelko i prog zerowy.W wypadku
wybory siodelka podstrunnica może się zaczynac dokladnie w tym miejscu (można
tez siodelko wpuscic w podstrunnice co przedluzy ja o jakieś 10 -15 mm w
kierunku glowki.

Ewentualny prog zerowy lezy dokladnie w punkcie początku naszej menzury a
siodelko sluzy wtedy tylko wprowadzeniu strun (wysokosc ich determinuje prog
zerowy).Dodatnia strona tegoz progu to brzmienie struny pustej nie odbiegajace
barwa daleko od struny przycisnietej na podstrunnicy.W koncu wszystkie progi to
ten sam material.

Jeszcze wzmianka dla tych , którzy chca wybrac inna ilosc progow od ogolnie
przyjetej (24).Mniejsza lub wieksza …Np 36.

Aby obliczyc odstepy progow nalezy menzure ( np 864mm ) podzielic przez stala
rowna 17,817 …Otrzymamy wartosc 48,493

(odleglosc pierwszego progu liczac od siodelka) , , która odejmujemy od naszej
menzury co daje wynik 815,507 …aby uzyskac

pozycje drugiego progu dzielimy 815,507 znow przez stala 17.817 .Nowy wynik to
45,771 , gdy dodamy do niego odleglosc

pierwszego progu uzyskamy dystans drugiego progu od siodelka .Postepujac
analogicznie obliczamy taka ilosc progow jaka sobie chcemy , w menzurze jaka
sobie chcemy (hehe …lutnicze wiosło!).

Mamy wiec na planie zaznaczone oba konce podstrunnicy.Teraz nalezy jeszcze
dorysowac jej krawedzie bo nie konczy się ona tam gdzie nakreslilismy srodki
strun E i G.Podstrunnica będzie szersza o jakieś 3 do 3,5 mm w kazda
strone.Rysujemy wiec dwie

rownolegle do strun linie oddalone od nich o ten wymiar właśnie …Podstrunnica
gotowa… Spokojnie mozemy teraz przedluzyc

linie strun E i G w kierunku glowki oraz dorysowac dwie pozostale. Przedluzenie
pozwoli nam teraz wybrac pozycje stroikow na

glowce , , które powinny być tak dobrane aby struny biegly do nich mozliwie
prostolinijnie.Mierzac posiadane tunery wiemy gdzie

konieczne jest nawiercenie otworow i w jakich odleglosciach tak aby pozniej nie
było niespodzianek. Musimy teraz naturalnie

zdecydowac jaka kombinacje stroikow chcemy mieć w naszym wiosle. Mozliwosci
jest kilka.Proponowal bym na pierwszy ogien budowe basu z glowa typu Fender lub
MM gdzie plaszczyzna glowki nie jest odchylona do tylu.Jest to konstrukcyjnie
latwiejsze a pierwszy przez nas budowany bas nie musi być zbyt
skomplikowany.

Ciag dalszy nastapi … Ale poczekamy na oddzwiek .Nie wiem czy moje wypociny
sa zrozumiale dla wszystkich i nie wiem również czy jest wielu zainteresowanych
doglebniejszym potraktowaniem tematu. Chetnie pogadam na forum i odpowiem na
ewentualne pytania. Jednoczesnie pamietajcie , ze jestem takze omylny i nie mam
patentu na wszystko . Staram się jak mogę ale bledy moga wkrasc się
wszedzie.

Dzieki za zrozumienie i uwage …

Zenek Spawacz

Słowo od Kaprala:

O tekście tym możecie podyskutować w tym temacie:
https://basoofka.net/forum/budujemy-bas-komentarze-zapytania-i-uwagi/