tubas – poleczki i walczyki…

Otrzymałem na PW “majla” z następującą sprawą: “[…]gram na basie jakieś 5 lat, […] zacząłem grać z zespołem weselnym, całkowicie nowy skład wszystko robimy od zera. […] jesteśmy “świeżynkami” jeśli chodzi o granie wesel. Wczoraj […] stwierdziliśmy że pogramy poleczki walczyki i o zgrozo! okazało się że nie umiem zagrać walczyka ani polki na basie. nie mogę tego “załapać”, nie sprawiają mi problemy szybkie zagrywki klangowe ani jakieś tam przejścia, które potrafię “wyczaić” ze słuchu, ale z walczykami i poleczkami czeka mnie długa przeprawa. Powód upatruję w tym że uczyłem się grać od razu od strony praktycznej, czyli nauczyłem się gdzie jaki dźwięk na gryfie, oktawy, pasaże, kwinty i zacząłem grać, pierwsze jakiś punk a potem reggae, funky (Chic, James Brown, Red hot chili peppers).[…]” Postanowiłem wykorzystać problem jednego z naszych “basoofkowych” Braci, aby kilka rzeczy wyjaśnić i do kilku powrócić. Temat jest mi bliski, ponieważ sam jestem “klezmerem” od prawie 40 lat i wiem, że niezależnie od aktualnych trendów, poleczki i walczyki to żelazny, podstawowy składnik weselnego repertuaru. Wspominałem niegdyś wyjazd na wesele pełne elity towarzyskiej i intelektualnej dużego miasta wojewódzkiego, na którym do tańca Goście ruszyli masowo dopiero na przeboje “dyskopolo” oraz właśnie poleczki i walczyki… Zatem od początku (jak zwykle udajemy, że nuty nie istnieją): “Polka weselna” to umowne określenie wszelkich utworów w metrum 2/4 lub 4/4, w tempie około 120. Może nią być autentyczna polka, ale też np. polkopodobne utwory “dyskopolo”, “country” czy “pop”. Kluczem jest prosty beat znany jako tzw. “um-pa, um-pa”. Bas gra na mocnych częściach taktu (czyli na owo “um”) prymę akordu, a następnie dźwięk kwintę w górę lub kwartę w dół od prymy. Ten sposób wykonywania akompaniamentu basowego jest podstawowy w ogóle i załatwia sprawę “ogrywania” przez basistę 80% repertuaru “klezmerskiego”! Przykład: Klawiszowiec podaje nam akord C-dur, gramy dźwięki C i G. Akord d-moll, gramy D i A. Akord G-dur, gramy G i D, itd… Ułatwia nam sprawę to, że niezależnie od trybu akordu (dur czy moll) zawsze możemy ograniczyć się do jego prymy i kwinty (zagranej ewentualnie jako kwarta w dół od prymy). Dodatkowy “myk” to to, że nie musimy grać najpierw prymy – możemy zagrać najpierw kwintę, co karmi nasze lenistwo, ponieważ nie ruszając dłonią (nie zmieniając jej pozycji) załatwiamy, lekko podrzemując (bo już po “oczepinach”) akompaniament do 99% ojczystych melodii ludowych. Tu mała dygresja: Należy ze smutkiem zauważyć, że polska muzyka ludowa jest zawstydzająco prymitywna harmonicznie. 90% utworów ma harmonię opartą na tzw. triadzie harmonicznej, czyli akordach zbudowanych na I, IV oraz V stopniu gamy określonej tonacją utworu. I tak np. dla tonacji C-dur akordy te to: C-dur, F-dur i G-dur; dla E-dur to: E-dur, A-dur i H-dur; dla a-moll to: a-moll, d-moll i E-dur, itd… Pozostałe 9% oparte jest na dwóch akordach, Tonice oraz Dominancie, czyli np: C-dur i G-dur lub np a-moll i E-dur… Pozostaje 1% utworów wzorowanych na ludowych, gdzie harmonię rozbudowano do czterech akordów, dodając akord zbudowany na VI stopniu gamy durowej, czyli dla tonacji C-dur – akord a-moll. Daje to w efekcie typowy “kołowrotek” harmoniczny |C-dur|a-moll|d-moll|G-dur| (kłaniają się “Pieski małe dwa…”). Prymitywizm polskiej muzyki ludowej ułatwia nam, basistom życie w sposób, na który naprawdę nie zasługujemy! : ) Uwaga do miłośników muzyki uprawianej np. przez “Kapelę ze wsi Warszawa”: To co oni robią jest próbą “uszlachetnienia” tej żenady jaką jest nasza “muzyka ludowa”. Wcześniej robił to genialnie np. Fryderyk Chopin, wykorzystując fortepian i jego wirtuozerskie możliwości techniczne oraz swój genialny umysł. “Kapela ze wsi Warszawa” wykorzystuje nietypowe dla naszej muzyki instrumentarium, bałkańską tkankę rytmiczną, egzotyczne techniki wykonawcze i obcą naszej kulturze ludowej (poza góralską) wielogłosowość, aby coś z tą “kichą” zrobić ciekawego!… No, ale “wracajmy do naszych baranów”: Jako zdeklarowany leń akompaniament do akordów np C-dur, F-dur, G-dur ograniczałem do poruszania się po dźwiękach C-D-F-G granych w 3 pozycji czyli na progu III i V strun A oraz D. Bywało, że “zmęczony” nadmiarem wrażeń przysnąłem podczas grania i przez sen “obegrałem” całą poleczkę na jednym dźwięku – prymie Toniki… : ) Walczyk “weselny” to metrum 3/4, czyli “um-pa-pa, um-pa-pa” gdzie też na owo “um” gramy prymę lub kwintę akordu. I to wystarczy! Wszelkie “przejścia”, “łączniki”, “pochody” oraz granie w akompaniamencie innych składników akordu to już efekt walki z tragiczną monotonią harmoniczną takiego repertuaru. Wniosek: problem naszego Brata wynika z nadmiaru entuzjazmu, podyktowanego graniem do tej pory riffów, figur basowych i groove-ów takich basistów jak Flea. Czasem trudniej bywa grać prosto…! Życzę powodzenia i pozostaję z nadzieją, że tych kilka uwag ułatwi życie adeptom “klezmerki” weselnej…